Mooie avond over het puberbrein door Erik Scherder en Marina van der Wal.

Vanavond (30 maart) een masterclass bijgewoond die georganiseerd is door deelnemers van De Nederlandse School. Het thema: “Hoe activeer jij het puberbrein?”

Erik Scherder is een goede spreker, die het publiek actief bij zijn lezing betrekt, een genot om naar te luisteren! Erik geeft ons informatie over het brein, er vliegen moeilijke termen in de rondte, maar worden duidelijk met plaatjes ondersteund.

Het was een opbouwend verhaal waarin hij begon met korte quizvraagjes aan het publiek, waar even het eerste contact gelegd werd. Er zaten duidelijk veel mensen in de collegezaal die al wat meer over het brein hadden gelezen.

Het verhaal is vol passie en Erik vertelt over de verbindingen in de hersenen die de onderdelen van de hersenen met elkaar verbinden. Hier laat hij een mooi beeld zien van de verschillende banen naar essentiële delen van ons brein.

Linksonderin is een roze bundel van verbindingen te zien, deze verbindt de prefrontale cortex (waar de executieve functies plaatsvinden) met de amygdala.
Wikipedia: ‘De amygdala legt verbanden tussen informatie die van verschillende zintuigen afkomstig is en koppelt deze aan emoties. Bij iedere nieuwe situatie bepaalt het individu welke emotionele reactie het meest zinvol is. Daarbij reageert de amygdala bijvoorbeeld ook op de gezichtsuitdrukking van soortgenoten. De reactie van de amygdala op prikkels die angst veroorzaken kan snel en volledig automatisch (dat wil zeggen reflexmatig) plaatsvinden.’

Eigenlijk heeft een groot deel van waar we mee te maken hebben met pubers in de klas met deze verbinding te maken. De prefrontale cortex moet de emoties van de amygdala reguleren. En deze prefrontale cortex is bij onze jongeren nog lang niet doorontwikkeld. Dit is natuurlijk niets nieuws, maar het is toch wel heel interessant om het weer even te horen en ook ondersteund met beelden Hierdoor kan ik dit weer beter gebruiken in mijn begeleiding van de leerlingen. Erik zegt: “Docenten en ouders zijn de prefrontale cortex van de tieners.”

Maar….wie denkt even lekker achterover te leunen en te wachten tot het brein zich verder heeft ontwikkeld heeft komt bedrogen uit. In de kinder- en tienertijd wordt ons brein gevormd en hier kunnen we de rest van ons leven plezier of last van hebben. En het vormen van ons brein, eigenlijk het aanleggen van verbindingen en deze ook verstevigen, gaat zeker NIET vanzelf. De leerlingen moeten we prikkelen, uitdagen en leren doorzetten. Juist van moeilijke opdrachten groeit het brein het meest en worden de verbindingen versterkt. Ook waarschuwt Erik voor de Ipad generatie en het gebruik hiervan in het onderwijs. Het schrijven blijft belangrijk voor het leren. Bij onderzoeken naar het geheugen na typen of schrijven, werd er meer onthouden als er geschreven werd. “Natuurlijk is een Ipad een mooie bron voor informatie en rijk lesmateriaal, maar let op dat dit niet de enige manier wordt”, roept Erik!

Mooie inzichten bij kinderen met autisme, waar ze hebben ontdekt dat in één bepaalde baan, die met empathie te maken heeft, minder krachtig is. Het leren bespelen van een muziekinstrument en muziek beluisteren schijnt hier een positief effect op te hebben. En ook het leren van een taal gaat beter m.b.v. muziek. Allemaal mooie ontdekkingen waar we eens over kunnen nadenken in ons onderwijs.

Erik spreekt zijn zorg uit over het onvoldoende ontwikkelen van het brein bij kinderen die een traumatische ervaring(en) hebben, denk aan kinderen die mishandeld worden of vluchtelingen die soms beide ouders missen. Hij laat MRI foto’s zien van vluchtelingen, de baan van de prefrontale cortex naar de amygdala, een dun lijntje vergeleken met de controlegroep, waar een brede baan te zien is. Hij legt uit dat dit soort ‘schade’ aan de hersenen meestal niet meer goedkomt. Deze kinderen komen in de criminaliteit terecht en zijn niet in staat om hun emoties te reguleren, juiste inschattingen te maken etc. Je kan het ze niet kwalijk nemen.

De ‘aanbevelingen’ van Erik voor de kinderen:

• BEWEGEN, niet de hele dag in de schoolbanken. Elke dag bewegen (cardiale inspanning), dit versterkt de verbindingen, legt nieuwe bloedvaten aan, ook in de hersenen. HEEL belangrijk. (Let op de screentime van onze nieuwe generatie)
• NACHTRUST, slaap is heel belangrijk, hier kan het brein de informatie organiseren en verwerken.
• UITDAGEN, zorg dat de leerlingen uitgedaagd en geprikkeld worden en moeten doorzetten. De moeilijke weg heeft de meeste opbrengst in het brein.

Na een luid applaus moest Erik weer naar een volgende vergadering haasten Wij kregen een kwartier pauze, waar sommigen even de trap op en af gingen lopen voor de caridale inspanning en was het daarna de beurt aan Marina van der Wal met een mooi betoog over “De ongemotiveerde puber bestaat niet”.

De lat lag wellicht wat hoog, maar het verhaal van Marina was echt de moeite waard. Zij heeft een stevig pleidooi gevoerd over hoe we het beste met de puber om kunnen gaan en wat beter begrijpen ;).

Haar stelling is, motivatie komt van discipline en discipline heb je omdat je perspectief hebt, een doel om naartoe te werken. Zorg dat ze op school, bij jouw vak een duidelijk perspectief hebben waar ze naartoe kunnen werken, dan heb je al een heleboel gewonnen.

Ze legt uit dat pubers op het moment dat jij het klaslokaal binnenkomt zich met jouw levelen, die gebeurt d.m.v. de spiegelneuronen. De prefrontale cortex is nog niet voldoende ontwikkeld om hier enigszins op te remmen en ze nemen dus jouw stemming over, je krijgt dus direct terug wat jij ze (onbewust) geeft. Ook de pubers doen dit niet bewust.

Een eye-opener voor mij was dat uit onderzoek blijkt dat schreeuwen, pesten of cynisch doen tegen kinderen hetzelfde hersengebied activeert als kinderen die fysiek mishandeld worden. Als een puber op deze manier behandeld wordt, zijn er twee dingen die hij/zij kan doen: terugtrekken of de confrontatie opzoeken. Wat natuurlijk haaks staat op de relatie die je wilt opbouwen met leerlingen. Vooral ook cynisme was voor mij een interessante, je vertelt de leerling (niet met opzet) dat hij/zij zich niet veilig kan voelen bij jou.

Een andere tip die Marina geeft: GEEN complimenten, die bevatten namelijk JOUW waardeoordeel. Pubers horen dan ook al het negatieve wat daaraan vooraf is gegaan. Beperk je tot het strikt BENOEMEN van GEWENST gedrag.  Als voorbeeld een leerling die zijn/haar boeken een keer wel mee heeft. “Wat goed dat je jouw boeken mee hebt.” bevat jouw waardeoordeel. “Je hebt je boeken mee.” is een voorbeeld van strikt benoemen wat het gewenste gedrag is. Een volgende keer kan je ook het gewenste resultaat daarbij betrekken: “Je hebt je boeken mee, daardoor kan je meedoen met de volgende opdracht die je goed voorbereidt op het proefwerk.” 

Marina heeft nog veel meer verteld, maar ik kon ook niet zo snel meeschrijven, hier nog een kleine greep van haar tips:

• Bij een slecht cijfer, benoem eerst wat er wel goed ging, hierdoor wordt dopamine in de hersenen aangemaakt en zal de leerling meer open staan om aan de slag te gaan met wat er verbeterd kan worden. Alleen aandacht voor het negatieve geeft een negatief signaal af in de hersenen, biologisch bepaald is dat de hersenen de volgende keer ook negatieve signalen zullen afgeven bij een nieuwe opdracht of leerwerk van dit vak of onderwerp.
• Op de basisschool leren kinderen van dingen die goed gaan, op de middelbare school leren ze van hun fouten, die ze ZELF kunnen oplossen. Dus voor alle lieve moeders van pubers, geen broodtrommels of gymtassen naar school brengen…..
• Bij een individueel gesprek met een jongen, ERNAAST gaan zitten en samen naar hetzelfde ‘brandpunt’ kijken. Voor de vrouwen: niet teveel praten, dan gaan de jongens dat namelijk wel doen. Bij een individueel gesprek met een meisje, elkaar wel aan kunnen kijken, meisjes willen af en toe oogcontact en af en toe weg kunnen kijken.
• Voor alle vrouwen, helaas geldt dit niet voor de mannen, lach (oprecht) naar een kind, dan wordt er al dopamine aangemaakt.
• Bedenk: de prefrontale cortex is nog lang niet klaar (jongens lopen gemiddeld ook nog eens 2 jaar achter op meisjes), dus ze kunnen er vaak echt niets aan doen……

Genoeg stof tot nadenken. Het was in ieder geval een hele interessante avond met nieuwe overpeinzingen om mee de praktijk in te nemen. Er zijn weer wat dingen waar ik op kan letten en kan toepassen, maar voor het grootste deel was het ook herkenning en bevestiging dat ik op de goede weg zit, want één ding weet ik zeker: Ik vind het in ieder geval hartstikke leuk om met deze pubers te werken!

Name(vereist)

Email(vereist)

Website

Comment(vereist)

Verstuur

Δ